Tekst powstał w ramach niewspieranej już inicjatywy internetteam.pl
Sharing economy, czyli z j. angielskiego ekonomia współpracy, to idea, która zakłada, że ludzie skłonni są do dzielenia się swoimi zasobami w zamian za inne korzyści. Wyklucza ona w sprzedaży kanał dystrybucji, gdyż zazwyczaj rolę tą odgrywa platforma, na której osoba oferująca i kupująca spotykają się, aby dokonać transakcji.
Jedynym pośrednikiem między zainteresowanymi transakcją jest administrator platformy, który tworzy przestrzeń umożliwiającą ten swojego rodzaju barter.
Dlaczego ludzie korzystają z modelu dzielenia się?
– chcą zaoszczędzić,
– nie chcą przywiązywać się do rzeczy czy miejsc,
– chcą nawiązać nowe znajomości,
– uważają, że ma to pozytywny wpływ na środowisko,
– dzielą się nieużywanymi lub nie w pełni wykorzystanymi zasobami,
– dostęp do cudzych dóbr czy usług jest łatwiejszy niż ich posiadanie.
Czym ta idea jest w praktyce? Jak z niej korzystać na co dzień?
UBER
To amerykańska platforma, na której spotykają się kierowcy z pasażerami w celu zamawiania usług transportowych, w Polsce dostępna od 2013 roku. Początkowo zakładała stworzenie sieci kierowców z nowszymi autami i oferowanie tanich przejazdów za pomocą aplikacji mobilnej. Ideą było skojarzenie prywatnych pasażerów z prywatnymi kierowcami. W Polsce spotkało się to z dużą krytyką licencjonowanych taksówkarzy. Ministerstwo Finansów opodatkowało kierowców Ubera podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Uber od początku swojej działalności wprowadza coraz to nowe usługi – od zwykłych przejazdów po loty samolotem (USA). W Polsce dostępne są uberX, uberSELECT, uberEATS, uberVAN (na razie tylko w Warszawie). Firma zrewolucjonizowała rynek przejazdów w Polsce – zmotywowała przestarzałą konkurencję do zmian. Pytanie, czy zmodernizowane lub nowe platformy w przyszłości nie przegonią inicjatora zmian?
AIRBNB
To również klasyczny przykład ekonomii współpracy – założenie portalu było takie, że właściciele mieszkania podczas swojej nieobecności wynajmują swoją kwaterę podróżnym. W tej chwili coraz częściej jest to po prostu wynajem krótkookresowy mieszkań do tego przystosowanych. Również firmy wynajmują swoje apartamenty za pośrednictwem tej platformy. Serwis jest świetną alternatywą dla hoteli czy hosteli, ceny są znacznie bardziej atrakcyjne dla wynajmujących, zaś dla oferujących jest to dodatkowa opcja zarobku. Nie jest to w smak hotelarzom czy rządom, ponieważ ten relatywnie młody model biznesowy wykracza poza utarte schematy prawne czy społeczne.
W ostatnim czasie Unia Europejska nałożyła na serwis obowiązek informowania zainteresowanych ofertą o pełnej cenie wynajmu lub jeśli nie ma takiej możliwości, to podanie informacji jakie opłaty mogą zostać naliczone. Do tej pory dopiero po przejściu na stronę miejsca była widoczna pełna cena – w listingu podana kwota nie obejmowała opłaty za sprzątanie czy opłaty serwisowej. Kolejną uwagą UE było, aby serwis wskazywał kto oferuje nocleg – czy osoba prywatna, czy też firma. Od tego uzależnione są prawa konsumenta w zakresie skarg, szkód itp.
BLABLACAR
W Polsce działa od 2012 roku i kojarzy kierowców, którzy podróżują na dłuższych trasach z pasażerami, którzy chcą jechać w tym samym kierunku. Kierowcy, którzy mają wolne miejsca w aucie, oferują przejazd na danym odcinku, za daną kwotę, zaś pasażerowie mogą zarezerwować ten przejazd, płacąc kierowcy gotówką. Serwis pobiera z tego opłatą abonamentową (BlaBlaPass) w wysokości 8 zł za jeden tydzień lub 12 zł za miesiąc. Platforma jest świetną opcją zarówno dla kierowców, którzy mogą podzielić koszt paliwa z innymi osobami i mieć z kim porozmawiać podczas podróży, jak i dla pasażerów, którzy mogą zaoszczędzić. Taka opcja transportu jest tańsza względem pociągów, autokarów czy busów i pozwala dotrzeć szybciej na miejsce docelowe. Cały system opiera się na wzajemnych ocenach i rekomendacjach – dzięki temu społeczność buduje relacje oparte na zaufaniu i weryfikuje jakość przejazdów. Osoby, które są nieuczciwe lub zachowują się nieodpowiednio, szybko zdobywają niechlubną ilość gwiazdek – jest to przestroga dla kolejnych podróżnych lub kierowców. BlaBlaCar może być z tego względu bezpieczniejszą alternatywą dla autostopu.
COUCHSURFING
W tym serwisie spotykają się ludzie, którzy chcą poznawać nowe kultury, wymieniać się poglądami, spotykać nowe osoby, zawierać nowe przyjaźnie. Cała idea polega na tym, że ktoś, kto ma tytułową wolną kanapę, oferuje ją podróżnym, co najważniejsze – za darmo. Ta kanapa to tak naprawdę klucz otwierający furtkę do tanich podróży i bogacenia się… w nowe przyjaźnie, otwierający głowę na nowe możliwości. Tutaj również wyznacznikiem sukcesu są wzajemne relacje. Użytkownicy oceniają siebie nawzajem, skrzętnie uzupełniają profile, budują swój wizerunek w społeczności. Nieuczciwe zachowania są szybko weryfikowane przez innych użytkowników.
Oczywiście taki sposób podróżowania ma swoje zalety i wady. Najważniejsze dwie zalety zostały już wspomniane wcześniej – darmowy nocleg i poznawanie nowych ludzi. Jakie są wady? Nie zawsze warunki, w jakich przyjmuje nas gospodarz są przyzwoite. Nie zawsze gospodarz jest miły, rozmowny i tupiący na myśl o wspólnym zwiedzaniu. Niemniej jednak przed wyborem o wszystkich plusach i minusach można poczytać na profilu, a wówczas świadomie można rzucić na szalę jedne i drugie, i wybrać odpowiednie miejsce.
Korzystaliście kiedyś z ‘coucha’? Jakie są wasze doświadczenia?
Czy sharing economy to nowa filozofia życia? Coraz to bardziej wkrada się w naszą codzienność, efektywniej wykorzystujemy nasze zasoby, na nowo uczymy się poznawać ludzi, inspirować się. W zachodniej Europie powoli staje się to filozofią i esencją życia. W Polsce dopiero raczkuje, bo posiadanie nadal mamy mocno zakorzenione w naszej świadomości. Po okresie PRL, w którym wszystko było wspólne, sharing economy może się źle kojarzyć. Odpowiedź na pytanie ‘mieć czy być’ wciąż zdaje się przeważać na korzyść pierwszego. Jednakże stale rosnąca popularność serwisów ekonomii współpracy może świadczyć o tym, że ludzie w przyszłości zaczną inaczej patrzeć na świat.